SÖZLÜG ; Ý- HARPY;

ÝIG


ÝIGDEKÇE, Ýaňy ýigit çykyp ugran, ýetginjek. Ol ýaňy ýetişen ýigdekçe wagtynda hiç kim onuň öňüne geçmeýärdi (B. Kerbabaew, Aýgytly ädim). Ol bir ýigdekçe oglandy.


ÝIGDELMEK, 1. ýigit bolup görünmek, ýaş görünmek. Onuň sag-aman gelendigine begenjinden bir näçe ýaş ýigdelene döndi (B. Kerbabaew, Aýgytly ädim). 2. göç. m. Daýanmak, kuwwatlanmak. Garry göwre ýamaşgandan ýigdeldi (B. Kerbabaew, Aýlar). Aýna häzir alty aýlyk däl, belki, alty ýyllyk ýigdeldi (B. Kerbabaew, Aýgytly ädim).


ÝIGDELTMEK, 1. ýigit görkezmek, ýaş görkezmek. Gün-günden göterlip halkyň höwesi, Garryny ýigdeldýän ýyldyr-ýylymyz ( N. Pomma , Saýlanan eserler).

2. göç. m. Daýandyrmak, kuwwatlandyrmak. Bu duşuşyk Ahmediniň ýüregindäki ýakymsyz duýgyny ýuwmalydy, kalbyny ýigdeltmelidi (G. Kulyew, Köpetdagyň aňyrsynda).


ÝIGIT, 1. ýigitlik çagyna ýeten, jahyl çykan, öýlenmedik oglan, ýetginjek, ýigdekçe. Begenç sözleşmäge, degişmäge çekinmeýän, wäşi, şowhun bir ýigitdi (B. Kerbabaew, Aýsoltan). Ýaş ýigit aýak çekdi (A. Gowşudow, Köpetdagyň eteginde). Ýigit gyzyň bütin hereketlerini gözünden geçirýärdi (B. Gurbanow, Duşuşyk). Görülmedik şadyýanlyk kolhozda, Ýigitde, garryda, gelinde, gyzda (B. Kerbabaew, Aýlar).

Ýigide müň dürli hünär hem azdyr (nakyl).

Ýigidiň güler ýüzi bolsun (nakyl).

Ýigidi dostundan tana (nakyl).

Ýigit göre batyr, at çapa ýüwrük (nakyl).

2. Ýigdekçelere, ýetginjeklere ýüz tutulyp aýdylýan söz. Geliş niredendir, ýagşy ýigit? (N. Saryhanow, Saýlanan eserler).

<>Ýigit ýetmek — ýigit çykmak, çagalykdan saýlanmak, kämillik ýaşyna ýetmek (oglan hakda). Goç ýigit — batyr, edermen ýigit, gerçek ýigit, gaýratly ýigit. Ýarag alyp goç ýigit, Watan üçin şaýlanýar (Ň. Pomma, Saýlanan eserler).


ÝIGITLIK, Adamyň ýaşynyň ýetginjeklik wagty bilen durguşan döwrüniň arasyndaky çagy, jahyllyk döwri. Mydam sende durmaz ýigitlik çagy (Mollamurt, Saýlanaň eserler). Almanyň bagy gözel, Ýigitlik çagy gözel (G. Muhtarow, G. Seýitliew, Bagbanyň gyzy).


ÝIGRENDIRMEK, Birine ýa-da bir zada ýigrenç döretmek, ýigrenjiligi ýüze çykarmak, ýaman görkezmek. Sen özüňi gaty ýigrendirýärsiň.

ÝIGRENJI, Ýigrenç döredýän, örän erbet, nejis, pis. Alioşa türme sapançasyny dakynyp, koridora baranda, birdenke ýigrenji bir adam gözüne göründi. Onuň alaja gözlerinde ýigrenji bir hile şöhlesiniň baryny-da duýdy (B. Kerbabaew, Aýgytly ädim).


ÝIGRENJILIK, ýigrenji bolmaklyk, ýigrenji görünmeklik, örän erbetlik, nejislik. Aýnanyň şol garaşynda bir sorag, bir müňkürlik, bir ýigrenjilik syzdy-da, ähmiýet bermedi. Ol şol ýagdaýa ýigrenjilik bilen seretdi (B. Kerbabaew, Aýgytly ädim).

ÝIGRENILMEK, ýigrenji görülmek, erbet görülmek, nejis görülmek. Ol erbet häsiýeti üçin hemmeler tarapyndan ýigrenilýärdi. Ýigrenilýän ýeriňe barjak bolup näme etjek?


ÝIGRENMEK, ýigrenji görmek, erbet görmek, ýaman görmek, nejis görmek. Gardaş ferma, «hünäri öwren-de, ýigren» diýýär (B. Kerbabaew, Aýsoltan). Onuň özüni ulumsy tutuşyny Sapar içinden ýigrendi («Sowet edebiýaty» žurnaly).

Ýylanyn, ýigreneni narpyz, ol hem hininiň agzynda gögerer (nakyl).


ÝIGRENTGI, Özüni ýigrendirýän, ýigrenç döredýän, örän erbet, nejis. Aý, sen-ä bir ýoknasyz, ýigrentgi ekeniň. Ýigrentgi adam.


ÝIGRENÇ, Birine ýa-da bir zat barasynda döreýän örän erbet, ýaramaz duýgy. Bolgarlaryň uludan-kiçe hemmesi türk şasynyň öz raýatyna tabyn bolmaga eden teklibini ýigrenç bilen ret edýär («Sowet Türkmenistany» gazeti). Olaryň boýunlaryna gulçulyk zynjyryny daňmak isleýän adamhor jellatlaryň ýigrenç pygyllaryny paş etdi (B. Pürliew, Ilkinji gün).


ÝIGRIMI, 20 ňifriniň ady we onuň mukdary. Olaryň näzik aýaklarynyň aşaklary ýaýly ýaly bolup, diriň-diriň bökende, ýigrimi ädimden artyga zyňýana meňzedi (B. Kerbabaew, Aýsoltan). Bu ýetim oglan ýigrimi ýaşyna ýetipdir («Türkmen halk ertekiler ýygyndysy»).


ÝIGRIMILIK, Käbir zatlaryň ölçegini kesgitleýän san. Ýigrimilik tigir.